Sut i gadw’n ddiogel ac adnabod sgamiau cyn ei bod hi’n rhy hwyr

Mae sgamwyr wedi dod yn fwy clyfar, gan ddylunio ffyrdd newydd o dwyllo unigolion diarwybod yn gyson. Boed hynny drwy alwadau ffôn, negeseuon testun, e-byst, neu lythyrau, mae sgamwyr yn aml yn esgus eu bod yn sefydliadau parchus, fel banciau neu gyrff llywodraeth, i dwyllo pobl i rannu gwybodaeth bersonol neu anfon arian.

Dyma rai arwyddion allweddol i’ch helpu i adnabod ac osgoi dioddef sgamiau:

1. Ymddiriedwch yn eich greddf: Os bydd rhywbeth yn ymddangos yn amheus neu’n rhy dda i fod yn wir, mae’n debygol ei fod. Gwrandewch ar deimlad eich perfedd a byddwch yn ofalus os byddwch yn derbyn e-bost, llythyr neu alwad ffôn nad oeddech yn ei ddisgwyl.
2. Diogelu eich gwybodaeth sensitif: Byddwch yn ofalus wrth rannu cyfrineiriau, rhifau PIN neu fanylion personol eraill, yn enwedig mewn ymateb i geisiadau rhyfedd. Ni fydd sefydliadau dilys byth yn gofyn i chi ddarparu gwybodaeth sensitif trwy e-bost, neges destun, neu alwad ffôn.
3. Byddwch yn wyliadwrus o geisiadau brys am arian: Mae sgamwyr yn aml yn rhoi pwysau arnoch i drosglwyddo neu anfon arian yn gyflym, weithiau gan ddefnyddio dulliau anghonfensiynol fel gofyn am daliad yn dalebau Google neu Amazon. Cymerwch eiliad i wirio dilysrwydd y cais cyn cymryd unrhyw gamau.

Trwy fod yn wyliadwrus a dilyn yr awgrymiadau hyn, gallwch ddiogelu eich hun rhag sgamiau a diogelu’ch arian a’ch gwybodaeth bersonol. Cofiwch, mae’n well i fod yn wyliadwrus na dioddef twyll. Cadwch yn wybodus, cadwch yn ofalus a chadwch yn ddiogel.

Sgamiau cyffredin 

Sgamiau Buddsoddi a Phensiynau: Mae twyllwyr yn addo enillion uchel neu roi pwysau ar ddioddefwyr i wneud penderfyniadau buddsoddi cyflym. Diogelwch eich hun trwy:

• Ymchwilio a gwirio cyfleoedd buddsoddi cyn ymrwymo unrhyw arian.
• Ymgynghori ag ymgynghorydd ariannol dibynadwy cyn gwneud unrhyw ymrwymiadau sylweddol.
• Bod yn ofalus o gynigion sy’n ymddangos yn rhy dda i fod yn wir.

Sgamiau Cymorth Technoleg: Mae sgamiau cymorth technoleg yn cynnwys twyllwyr sy’n cynnig cynrychiolwyr cymorth technoleg sy’n honni bod gan eich cyfrifiadur broblemau ac yn cynnig ei drwsio am ffi. Diogelwch eich hun trwy:

• Peidiwch byth ag ymddiried mewn galwadau cymorth technoleg na negeseuon naid annymunol.
• Gwrthod rhoi rheolaeth ar eich cyfrifiadur i ddieithriaid.
• Osgoi rhannu gwybodaeth bersonol neu ariannol gyda galwyr.

Sgamiau sy’n targedu pobl hŷn: Mae sgamwyr yn targedu unigolion hŷn gyda gwahanol gynlluniau, gan gynnwys dwyn hunaniaeth ac elusennau ffug. Diogelwch eich anwyliaid trwy:

• Eu haddysgu am sgamiau cyffredin ac arwyddion rhybuddio.
• Annog pwyll wrth rannu gwybodaeth bersonol ar-lein neu dros y ffôn.
• Gwneud yn siŵr eu bod yn ceisio cyngor gan deulu neu ffrindiau dibynadwy cyn gwneud penderfyniadau ariannol.

Sgamiau ‘Rydych wedi ennill gwobr’: Mae sgamwyr yn honni bod dioddefwyr wedi ennill gwobr neu’r loteri ond bod angen talu ffioedd neu drethi. Diogelwch eich hun trwy:

• Bod yn amheus o negeseuon yn honni, ‘rydych chi wedi ennill gwobr’.
• Peidio ag ymateb i negeseuon o’r fath oni bai eich bod yn hollol siŵr ei bod yn ddilys ac yn cyfeirio at gystadleuaeth yr ydych wedi cofrestru.
• Peidiwch byth â roi eich gwybodaeth bersonol nac ariannol i hawlio gwobr.

Cyfleoedd gwaith ffug – y sgam diweddaraf

Mae sgamwyr yn manteisio ar geiswyr gwaith trwy esgus eu bod yn asiantaethau recriwtio dilys ac yn hysbysebu cyfleoedd swyddi ffug. Maent yn denu unigolion trwy bostio ar-lein a negeseuon WhatsApp, yn y gobaith o gael gwybodaeth bersonol.

Mae adroddiadau o ffynonellau parchus fel Action Fraud yn amlygu tuedd gynyddol mewn sgamiau recriwtio. Diogelwch eich hun trwy:

• Bod yn ofalus o gynigion swyddi sy’n annisgwyl.
• Peidiwch â rhannu gwybodaeth bersonol o dan bwysau.
• Ymchwiliwch y cwmnïau cyn ymgysylltu â nhw.

Llinellau cymorth 

Which? 

Sicrhewch eich bod yn cael y wybodaeth ddiweddaraf am y sgamiau diweddaraf trwy gofrestru ar gyfer rhybuddion sgamiau o ffynonellau ag enw da fel pencampwr defnyddwyr y DU ‘Which?’.
⁠Mae’r rhybuddion hyn yn rhoi dealltwriaeth werthfawr i sgamiau sy’n dod i’r amlwg, gan eich galluogi i aros yn effro ac amddiffyn eich hun rhag twyllwyr.

Action Fraud  

Rhowch wybod am dwyll neu seiberdroseddu 24/7 drwy ffonio 0300 123 2040.

Gallwch gofrestru gydag Action Fraud i reportio twyll ar unrhyw adeg ar-lein. ⁠Diogelwch eich hun ymhellach trwy ymuno â rhybuddion Action Fraud i dderbyn gwybodaeth uniongyrchol, gywir ac wedi’i gwirio am sgamiau.

Canolfan Cyngor ar Bopeth

Mae reportio sgamiau yn hanfodol i atal twyllwyr rhag gallu targedu unigolion eraill. Edrychwch ar dudalen reportio sgam y Ganolfan Cyngor ar Bopeth  am ragor o gyngor ar sut i reportio sgamiau. ⁠ ⁠

Age Cymru

Mae Age Cymru yn rhoi cyngor ar yr hyn sydd ar gael os ydych wedi cael eich dal gan sgam. Maent yn helpu unigolion sydd wedi cael eu twyllo ac yn eich cyfeirio at yr adnoddau sydd ar gael os ydych yn cael trafferthion ariannol neu’n emosiynol oherwydd hynny.